Thuis in de Bijbel door Oude Meesters & Grote Verhalen

Vrijdag 7 februari 2014


Antoine Bodar is spreker bij de opening van Thuis in de Bijbel

Feestelijke opening
Vandaag zijn Durkje en ik aanwezig bij de feestelijke opening van de tentoonstelling 'Thuis in de Bijbel - Oude Meesters, Grote Verhalen' in het Museum Catharijne Convent te Utrecht. Tot en met 10 augustus 2014 is deze unieke tentoonstelling hier te zien.  

De tentoonstelling bestaat voornamelijk uit schilderijen uit de Gouden Eeuw, waarin veel bijbelse taferelen in het dagelijks leven van de Lage Landen (Nederland en Vlaanderen) zijn afgebeeld.

 

Uitgebreide tentoonstelling

Collega-musea en kunstcollectiebeheerders die gevraagd werden om ten behoeve van deze bijzondere tentoonstelling materiaal uit te lenen, waren verrast en bijzonder enthousiast over deze insteek; en werkten mee om deze thematentoonstelling tot een succes te maken.

Rond deze tentoonstelling zullen diverse activiteiten worden georganiseerd, zoals: lezingen, een slow art-dag, workshops, rondleidingen, colleges, muziek, een cursus en een reis naar Israël. Verder is er ook al een mooie tentoonstellingspublicatie verschenen, verkrijgbaar in de museumshop.

In de komende zes maanden worden hier tienduizenden bezoekers verwacht.

 

Jubileumtentoonstelling voor NBG 200 jaar

Deze tentoonstelling is een belangrijke pijler van het jubileumjaar van ons Nederlands Bijbelgenootschap (NBG), waarvan ik bestuurslid ben. Dit jaar bestaat het NBG al weer 200 jaar, wat we in dit kalenderjaar op veel momenten dankbaar en feestelijk vieren. Vorige week tijdens de Vrijwilligersdag van het NBG hebben honderden vrijwilligers van het NBG al een preview gekregen van deze jubileumtentoonstelling in het Utrechtse Museum Catharijne Convent. En vandaag is het dan zover dat de tentoonstelling klaar staat om te worden geopend, waarna alle gasten voor het eerst kennis kunnen nemen van deze bijzondere expositie. Vanaf morgen is de tentoonstelling geopend voor het publiek.

 

Museum Catharijne Convent en Nederlands Bijbelgenootschap

Zo'n 370 belangstellenden komen vandaag bijeen in de Sint-Catharinakathedraal - naast het Catharijne Convent - om de openingssessie van deze jubileumtentoonstelling bij te wonen. Enkele sprekers passeren de revue, alvorens de aanwezigen de nieuwe tentoonstelling bezoeken.

Deze bijeenkomst wordt geopend door Marieke van Schijndel, directeur van Museum Catharijne Convent. Ze feliciteert en bedankt alle organisaties en medewerkers, die deze tentoonstelling mogelijk hebben gemaakt. Ook benadrukt Van Schijndel het groot aantal activiteiten dat rondom deze expositie wordt georganiseerd.

Daarna spreekt Rieuwerd Buitenwerf, algemeen directeur van het jubilerende NBG. Hij verwijst naar de oprichting van het NBG 200 jaar geleden, en maakt duidelijk dat het NBG de Bijbel al twee eeuwen dichtbij de mensen brengt. Buitenwerf: "De Bijbel is voor veel mensen een belangrijk boek, voor velen zelfs het belangrijkste boek".

Dan luisteren we naar een orgelsolo van organist Wouter van Belle; een muzikale variatie op Psalm 23.

 

Bijbelse taferelen verbeeld

Keynote speaker is vanmiddag priester Antoine Bodar, kunsthistoricus en presentator bij de Omroep RKK, die in de komende maanden op de landelijke televisie ook aandacht aan deze tentoonstelling zal besteden.

Bodar vliegt met zijn toespraak hoog over. Geen praatje bij een plaatje, maar een tamelijk abstracte verhandeling over de geschiedenis en de betekenis van bijbelse afbeeldingen. De moraal van zijn presentatie: Door bijbelse afbeeldingen eigen je je de Bijbel gemakkelijker toe.

Antoine Bodar:

• Thuis in de Bijbel beduidt: Thuis in de Kerk.
• Thuis in de Bijbel is voorwaarde om thuis te worden in de kunst.
• De Bijbel op schrift creëert het beeld dat de lezer visueel schept.
• Zoveel woorden, zoveel betekenis.
• In de Middeleeuwen groeide het gebruik om bijbelse taferelen weer te geven in eigentijdse kleding en plaatsen.
• In Nederland bepaalde de gezelligheid en informaliteit de geschilderde taferelen.
• Er is een behoefte aan aanschouwelijkheid van de Bijbelse gebeurtenis.
• God is niet alleen veraf, maar ook dichtbij.
• Als de Protestanten de Reformatie van 500 jaar geleden in 2017 zullen vieren, zullen de Rooms-katholieken die gedenken.
• Het Calvinisme rekende af met de beeldcultuur van de Rooms-Katholieke Kerk; bij de Calvinisten stond de Schrift - het Woord (de Bijbel) centraal. De verbaliteit van de Calvinisten verdreef de visualiteit van de Rooms-Katholieken.
• In de 16e en 17e eeuw ontstonden als gevolg van bovenstaande ontwikkeling nieuwe genres in de schilderkunst: landschappen, interieurs en stadsgezichten. Thuis zijn in de schilderkunst, verschoof daardoor naar: Thuis zijn in alle genres.

Daarna licht Antoine Bodar enkele afbeeldingen van bijbelse taferelen toe, die zijn tentoongesteld in de uitstalling, die we straks gaan bekijken.

Bodar verwijst daarbij bijvoorbeeld naar het schilderij van David, die Goliath overwint. Als het werkelijk zo is dat dit ook de overwinning van de Hollanders op de Spanjaarden verbeeldt, zou je je - volgens Bodar - moeten afvragen of er hier dan geen misbruik wordt gemaakt van de Bijbel.

 

Uitgesproken waardering

Marieke van Schijndel sluit na deze lezing de openingssessie, waarna iedereen welkom is om het glas te heffen in het Museumcafé. Het wordt gezellig druk in het museumcafé, maar aan de omvang van deze groep ten opzichte van het totale bezoekersaantal kun je zien dat het toch voortdurend het merendeel van de bezoekers is, dat met belangstelling en uitgesproken waardering kennis neemt van deze bijzondere tentoonstelling van NBG en/in Museum Catharijne Convent.

• We zien schilderijen van Jan Steen, van Pieter Bruegel en van Ferdinand Bol.
• We bewonderen de geschilderde geschiedenissen van de Verloren Zoon in een (toen de schilder schilderde) eigentijdse kroeg, en de Volkstelling met Maria & Jozef in een besneeuwd Vlaams dorp en schilderijen van Jezus op bezoek bij Marta en Maria, gedrieën in een keuken van bijvoorbeeld een eeuwenoud Amsterdams grachtenpand.

Aandachtig worden alle schilderijen, orgelpanelen, geïllustreerde Bijbels, tabaksdozen, en allerlei andere voorwerpen met bijbelse taferelen bewonderd. Voordat we het in de gaten hebben, is vanavond de speciaal hiervoor verlengde sluitingstijd van 20.00 uur van het museum al aangebroken.

 

Gratis toegang voor leden en vrijwilligers van het NBG, en voor ....

Wij kunnen ons heel goed voorstellen dat velen deze unieke tentoonstelling graag zullen gaan bezoeken in het komende half jaar. Duizenden leden en vrijwilligers van het Nederlands Bijbelgenootschap zullen vast en zeker gaan genieten van deze mooie jubileumtentoonstelling.

En omdat het NBG dit jaar haar 200-jarig bestaan viert, mogen onbeperkt alle andere museumgasten, die samen met de vrijwilligers en met de leden van het NBG naar deze tentoonstelling komen deze buitengewone thematentoonstelling gratis bezoeken.

Ook op deze wijze brengt het Nederlands Bijbelgenootschap de Bijbel dichtbij alle mensen, voor iedereen voor wie de Bijbel een belangrijk boek is; voor iedereen.